مالکیت سلامتی و خودمراقبتی دو مفهوم مرتبط اما متمایز در حوزه سلامت فردی و عمومی هستند:
۱. مالکیت سلامتی (Health Ownership)
به معنای پذیرش مسئولیت کامل نسبت به سلامت جسمی، ذهنی و احساسی خود است. این مفهوم بر این اساس است که هر فرد، به جای وابستگی صرف به سیستم‌های بهداشتی یا پزشکان، خود را مسئول تصمیم‌گیری درباره سلامت خود بداند و برای بهبود آن اقدامات آگاهانه انجام دهد. برخی از جنبه‌های مالکیت سلامتی شامل موارد زیر است:
آگاهی و یادگیری: شناخت وضعیت جسمانی و روانی خود، آگاهی از عوامل خطرزا و روش‌های بهبود سلامت.
انتخاب‌های سالم: داشتن تغذیه مناسب، فعالیت بدنی منظم و اجتناب از عادات ناسالم مانند مصرف سیگار و الکل.
مشارکت فعال در درمان: پیگیری منظم وضعیت سلامت، انجام آزمایش‌های پیشگیرانه و پایبندی به دستورات درمانی.
مسئولیت‌پذیری: درک این موضوع که تصمیم‌های روزمره بر سلامت فرد تأثیر مستقیم دارد و نمی‌توان سلامت را به طور کامل به دیگران سپرد.
۲. خودمراقبتی (Self-Care)
به مجموعه‌ای از رفتارها و اقدامات گفته می‌شود که فرد برای حفظ، بهبود یا بازیابی سلامت خود انجام می‌دهد. برخلاف مالکیت سلامتی که یک نگرش کلی است، خودمراقبتی بیشتر شامل اقدامات عملی و روزمره است. برخی از نمونه‌های خودمراقبتی عبارت‌اند از:
مراقبت‌های اولیه: رعایت بهداشت فردی، استراحت کافی، نوشیدن آب کافی و مصرف غذای سالم.
مدیریت استرس: انجام تمرینات ذهن‌آگاهی، مدیتیشن، یوگا یا تکنیک‌های آرام‌سازی.
پیگیری علائم بیماری: شناخت علائم اولیه مشکلات سلامتی و مراجعه به پزشک در مواقع لازم.
خودمراقبتی روانی و عاطفی: حفظ روابط اجتماعی سالم، بیان احساسات و دوری از موقعیت‌های آسیب‌زا.
مالکیت سلامتی یک طرز فکر و نگرش کلی نسبت به سلامت است که شامل مسئولیت‌پذیری و آگاهی درباره سلامت خود می‌شود.
